Kısıtlar Teorisi Ve Kısıtlar Üzerine

Her organizasyonda, daha yüksek performans için sınır oluşturan bir ya da birkaç kısıt(darboğaz) bulunmaktadır. Kısıtlar Teorisi, bu kısıtların belirlenmesi ve yönetilmesine ilişkin bir dizi yöntemi ve temel bir yaklaşımı içerir.

Temel yaklaşım, ana kısıtın tespit edilmesi ve bu kısıt üzerinden tüm organizasyonun/sürecin yönetilmesi şeklindedir. İlginç olan konu; kısıt oluşturmayan operasyonların, seçilen ana kısıt üzerinden, onu bir kaldıraç olarak kullanarak, yönetiliyor olmasıdır.

Kaldıraç noktası olarak nitelenen kısıtları daha yakından incelemekte yarar görüyorum.

1. Fiziksel Kısıtlar
   

İlk akla gelen kısıt türü, fiziksel olandır. Üretim ya da yönetsel süreç belli bir aşamada/adımda kesintiye uğrar ve yavaşlar. Bu durum, doğrudan o adımın kurulu iş kapasitesi ile ilgilidir.

Fiziksel kısıtı tespit etmek ve yönetmek nispeten kolaydır. Girdiler-çıktılar ölçülebilir niteliktedir. Kısıtlar Teorisi’nin 5 adım yaklaşımı uygulanabilir ve diğer süreçler Davul-İp-Tampon yöntemiyle kolayca yönetilebilir.

1. Mantıksal Kısıtlar
   

Organizasyonlar ve süreçler insanlar tarafından oluşturulur ve yönetilir. Yerleşik düşünsel kalıplar, süreçte fiziksel bir kısıt olmamasına karşın, yönetsel tercihler üzerinden kısıt oluşturabilirler.

Hangi mantıksal kısıtın, organizasyonun performansını düşürdüğünü anlamak için ciddi çaba harcamak gerekir. Mantıksal kısıtın tespitinden sonra, ilişkili düşünsel modelin değiştirilmesi aşaması da güçlüklerle doludur.

Mantıksal kısıtlara örnek olarak; önceki deneyimler, alışkanlıklar, yerleşik kabuller, sorgulamadan kabullenme gibi örnekler verebiliriz.

1. Stratejik Kısıtlar
   

Organizasyonun kaynakları, amaçlar gözetilerek, belli politikalar ve stratejiler doğrultusunda harekete geçirilir. İzlenen politikalar, doğrudan doğruya sonuçları etkiler.

Aynı kaynaklar ve aynı amaçla farklı stratejiler ve politikalar izlenebilir. Her stratejinin sonuçları da farklı olabilir. Organizasyonun amacına ulaşmasını engelleyen kısıt, izlenen stratejinin içinde yer alabilir.

Stratejik kısıtlar; proje Yönetimi, tedarik zinciri yönetimi, karar alma süreci, lojistik & planlama gibi süreçlerde sıkça ortaya çıkabilir.

Stratejik kısıtların belirlenmesi için, tüm organizasyonu içeren detaylı analizler ve bire bir görüşmeler yapmak gerekir. Stratejik kısıtın yönetilmesi ise en az mantıksal kısıtlar kadar zorlu bir süreçtir.

Her durumda, ana kısıtın belirlenmesi ve kısıt olmayan tüm süreçlerin & operasyonların belirlenen kısıt üzerinden yönetilmesi esastır. Kısıtlar Teorisi” bu yaklaşımla; organizasyonun performansını arttırmak için, tüm problem çözme ve iyileştirme tekniklerinin eşgüdümlü olarak kullanımına olanak vermektedir.

M. Fatih Sütçüler